Belangrijke kwaliteiten voor het begeleiden van retraites

Als collectief hebben we in het voorjaar van 2018 verkend wat voor ons waardevolle kwaliteiten zijn voor retraitebegeleiders. Het onderstaande (d.d. 18-5-18) is niet bedoeld als een star overzicht van kwaliteits- en kwantiteitseisen maar meer als een indicatieve richtlijn van wenselijke criteria voor meditatiebegeleiders om zich ook retraitebegeleider te kunnen noemen. Van nieuwe retraitebegeleiders wordt wel verwacht dat ze meegaan in het gezamenlijk als collectief groeien in kennis, vaardigheden en belichaming van de Dhamma.

Ethiek

• Blijk geven van een gezonde ethiek en een deugdzame manier van leven en samenleven. Dit betekent een levensstijl belichamen waarbij commitment m.b.t. de vijf boeddhistische ethische levensadviezen de leidraad is, zowel in de meditatiebeoefening als in het dagelijks leven:
• Respectvol omgaan met alle levende wezens.
• Niet nemen wat je niet toebehoort.
• Geen vormen van seksualiteit bedrijven die schadelijk zijn door geweld of ongelijkheid in macht.
• Geen onheilzame vormen van spraak gebruiken: niet liegen, roddelen, vloeken of onzin uitkramen.
• Geen gebruik van alcohol en drugs in die mate dat dit de geest bezoedelt en schade veroorzaakt.
• Een levensstijl waarbij de 10 parami een leidraad zijn.
• Kennis van en het volgen van de ethische code zoals deze door de SIM is beschreven. En indien de situatie dat vraagt daarover op een heldere manier in gesprek kunnen zijn.
• Bereidheid tot intervisie en supervisie voor assistent-begeleiders, waar thema’s rond ethisch denken, spreken handelen onderwerp zijn voor onderzoek  en leergesprekken.

De beoefening van meditatie

• Meditatie-ervaring: minimaal 10 jaar vertrouwd zijn met de beoefening van vipassanā-meditatie.
• Minimaal 10 retraites van verschillende lengtes van 5-10 etmalen waarbij vipassanā-meditatie centraal stond, waarvan drie retraites van minimaal 4 weken. Bij meer dan één erkende leraren of retraitebegeleiders.
• Vertrouwdheid met andere meditatievormen, zoals de beoefening van verschillende vormen of stijlen van vipassanā-meditatie, de vier Brahmavihāra’s, andere vormen van samatha-meditatie en Insight Dialogue.
• Kennis van het pad van zich verdiepend meditatief inzicht en zelf bij voorkeur ervaring met in ieder geval sankharupekkha-ñāna.
• Bekend zijn met verschillende gezichtspunten en inzichten over verlichting.
• Bekend zijn met verschillende vormen en manieren waarop samādhi beoefend en van waarde kan zijn in de beoefening.
• Aanbevolen: vertrouwdheid met andere oosterse en westerse (therapeutische) bewegings- en bewustwordingsmethodieken. En deze zorgvuldig in kunnen zetten als skilful means ter ondersteuning van het meditatieproces.

Studie

• Kennis en studie van de boeddhistische geschriften (de sutta’s en de abhidhamma).
• Kennis en studie van hedendaagse vakliteratuur, a. nieuwe inzichten uit de early buddhist teachings.
• Het gevolgd hebben van een studieprogramma waarbij vipassanā-meditatie en boeddhistische achtergronden centraal stonden (bv. de DVC als een introductiecursus in Nederland, het CPP bij het Gaya House in Engeland of een online studieprogramma zoals het BCBS o.l.v. Shaila Catharine).
• Kennis m.b.t. hedendaagse ontdekkingen en perspectieven in bv. de neuropsychologie.
• Kennis van psychiatrische en somatische ziektebeelden en de consequenties hiervan voor de meditatiebegeleiding.
• Bereidheid om met collega’s dhamma-studie en onderzoek te doen in de vorm van studiebijeenkomsten.
• De bereidheid om ervaringen bij het begeleiden te bespreken in een intervisiegroep.

Begeleiding van vipassanā-meditatie

• Minimaal 3 jaar ervaring met het begeleiden van ‘lichtere’ vipassanā-activiteiten, zoals meditatieavonden, cursussen, dagen en/of weekends.
• Stage hebben gelopen bij minimaal drie meditatieretraites van 5 dagen of langer, bij twee of meer erkende leraren en daarbij supervisie hebben gehad bij het verzorgen van individuele en/of groepsmatige uitwisselingsgesprekken (interviews) en bij het verzorgen van Dhamma-talks en/of geleide meditaties.
• Kennis van belangrijke aandachtspunten bij de zit- en loophouding bij een retraite en hierop in kunnen spelen.

Sociaal-emotionele vaardigheden

• Blijk geven van een collegiale houding in samenwerkingsverbanden en van een open, niet-dogmatische houding naar andere benaderingen en naar collega’s in het algemeen.
• Blijk geven van en bereidheid tot het ontwikkelen in heldere communicatie en het geven van constructieve kritiek en bespreekbaar kunnen maken van soms gevoelige of lastige thema ‘s. Deze kunnen betrekking hebben op de samenwerking, inhoudelijke thema’s zoals visieverschillen over hoe je iets aan wilt pakken en de organisatorische kanten van het begeleiderschap.
• Blijk geven van kennis en vaardigheden in het omgaan met sociaal-emotionele knelpunten in het begeleiden van een groep en/of in het één-op-één begeleiden van deelnemers . Het al vertrouwd zijn met het werken met cliënten of deelnemers via het werken in het onderwijs, gezondheidszorg en hulpverlening, als docent,  trainer,  coach, therapeut  kan hierbij voordelig zijn:
• Kennis en alertheid m.b.t. de (valkuilen bij de) machtspositie die een retraitebegeleider heeft en hier constructief mee om kunnen gaan.
• Wijs en compassievol om kunnen gaan met de verantwoordelijkheid als proces-drager tijdens een retraite.
• Kennis en ervaring in het omgaan met overdracht en tegenoverdracht in het begeleiden; het kunnen hanteren van projecties en objectrelaties van zichzelf en de yogi’s in verschillende begeleidingssituaties.
• Wijs kunnen omgaan met verliefdheid, seksuele aantrekking, boosheid, teleurstelling, afwijzing en gekrenktheid in zichzelf of het juist de hemel in geprezen worden.
• Adequaat om kunnen gaan met de eigen en andermans grenzen.
• Invoelingsvermogen en kunnen afstemmen op verschillen in leerstijlen en behoeften van yogi’s.
• Wijsheid, geduld en compassie als grondhouding in het begeleiden van deelnemers.

Voor opname in het collectief van retraitebegeleiders vipassana-meditatie.nu

• Op uitnodiging van een van de leden van het collectief en/of op eigen verzoek. Een uitnodiging of verzoek wordt alleen nader verkend wanneer minimaal 3 leden van het collectief hier positief over zijn.
• het schrijven van een reflectie aan de hand van de 16 kwaliteiten zoals beschreven in het zelf-assessment document.
• Uitnodiging in een live-vergadering van het collectief; hierin kan de kandidaat kennis maken met de leden van het collectief. Vervolgens wordt het geschreven assessment besproken en de wens tot opname in het collectief nader verkend.
• Dan zullen de leden van het collectief zonder de aanwezigheid van de kandidaat onderling overleggen over de aanmelding.
• Ten slotte wordt in deze vergadering bepaald tot opname of tot een ‘nu nog niet’.