Een blog van Riët Aarsse

Terwijl een aantal van mijn Vipassana.nu collega’s de 90^e verjaardag van Dingeman Boot vierden, was ik ondergedompeld in een wereldwijde online Insight Dialogue weekend retraite. Als mede organisator leek het thema ‘Verbinden in een onzekere wereld’ passend. Want een van de dingen die we delen, waar we ook wonen, is dat op zoveel plekken de wereld in brand staat, door conflict, oorlog en dreiging. De wereld veroorzaakt onzekerheid, kwelling, verdriet, pijn, zorgen. Soms te veel om tot ons door te laten dringen of te heftig om te kunnen geloven. We kunnen doen alsof het niet aan de hand is of sluiten ons er van af. Dat werkt misschien even en kan even nuttig zijn, maar toch worden we allemaal op de een of andere manier beïnvloed door de onzekerheden van de wereld.

We proberen ons op de een of andere manier te verhouden tot die soms dreigende ontwikkelingen in de buitenwereld. Hóe we ons er toe verhouden, dat gebeurt in onze innerlijke wereld.  Die innerlijke wereld wordt in het pali ‘loka’ genoemd. Het verwijst naar alle fenomenen die in ons binnenste plaatsvinden en die ons kunnen kwellen en gevangen houden in angst en zorgen. De beoefening van het pad, op het kussen en in het leven,  heeft als vrucht dat ‘loka’ wordt doorzien en overstegen. Dan wordt het ‘lokuttara’ en is er bevrijding. Dan is er kalmte, wijsheid en compassie in de binnenwereld. En dat is ook fijn voor de buitenwereld.

Tijdens de retraite verkenden we de relatie tussen de buitenwereld en binnenwereld op vele manieren en met vele anderen. Er gebeurde iets magisch. Doordat elke sessie in zowel Engels als een andere taal werd begeleid kwamen we in contact met vele talen; Spaans, Frans, Chinees, Hebreeuws, Arabisch, Portugees. We luisterden naar collega-begeleiders die hun moedertaal spraken. Zonder te begrijpen wat er gezegd werd, deinden we mee op hun aandachtige klanken en compassievolle intonatie. Na vele jaren hoorde ik weer de zangerige klanken van Birmees, en in die sessie waren we diep verbonden met de mensen en vrienden die te stellen hebben met de oorlog in Myanmar. In een dhamma-contemplatie sessie in Hebreeuws en Arabisch was er een diep mededogen en gedeeld begrip over het lijden. En zelf begeleidde ik in het Nederlands en Engels over hoe we als bomen in een bos zijn, elke boom uniek terwijl de bomen onder de grond verbonden zijn door een netwerk van mycelium. Sommigen kenden mij alleen als Engels sprekend, nu hoorden ze me mijn moedertaal spreken. Ook daarin gebeurde iets, een oude bekende zei: het was alsof ik een kant van je voor het eerst ontmoette.

Mijmerend over de retraite zie ik een analogie met vipassana-inzichten die gaan over concepten en realiteit. Woorden kunnen de realiteit niet precies weergeven, maar er hoogstens naar wijzen. Zo is het onmogelijk om iemand die nog nooit een aardbei heeft geproefd duidelijk te maken hoe een aardbei smaakt (probeer het maar).

In deze retraite werd ervaren hoe de realiteit van menselijke verbinding geen taal van woorden nodig heeft. De taal van het hart overstijgt de wereld. Het is een oude waarheid die tot leven kwam omdat we de woorden en concepten van een vreemde taal niet hoefden te begrijpen waardoor een innerlijke ruimte vrij kwam. In die ruimte zonder woorden openden onze harten en konden we door niets gehinderd naar ieders waarheid luisteren. Wat een verbinding.